Τετάρτη 12 Ιουνίου 2013

Ο ΑΥΓΕΡΙΝΟΣ ΜΑΥΡΙΩΤΗΣ ΣΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ-ΤΟΥ ΑΡΗ ΣΩΤ.ΜΠΑΚΑΪΜΗ



Ο ΑΥΓΕΡΙΝΟΣ ΜΑΥΡΙΩΤΗΣ ΣΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ

Του Άρη Σωτ. Μπακαϊμη


Ο Αυγερινός Μαυριώτης, συνταξιδιώτης πριν από μισόν περίπου αιώνα στη Ζαρίφειο Παιδαγωγική Ακαδημία, με κοινά διαφέροντα από τότε, έδειξε νωρίς το λογοτεχνικό του ταλέντο. Έχει εκδώσει πάνω από δέκα ποιητικές συλλογές και τελευταία μια ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα συλλογή διηγημάτων. Και, βέβαια, δεν είναι μόνο ο αριθμός των συλλογών μα και η ποιότητα των στίχων του· η ποιότητα των μηνυμάτων του, που αναντίρρητα ικανοποιεί και τον πλέον απαιτητικό αναγνώστη. Παράλληλα μ’ όλα αυτά έχει διακριθεί και ως λαογράφος (συλλογέας και μελετητής καθώς και ζωγράφος).
Ο Μαυριώτης, φέρνοντάς μας στην Κασταλία της ποίησής του, συχνά πυκνά μας πάει –που αλλού;- στη γενέθλια γη, στο θρακιώτικο κάμπο με το εύλαλο ποτάμι –σύνορο, τον Έβρο. Συναθλητές οι Εβρίτες, μοχθούν κάτω απ’ το μάτι του Θεού και σπέρνοντας στον καρπερό κάμπο τα όνειρά τους σταυροκοπιούνται θωρώντας κατά την Ανατολή –την καθ’ ημάς Ανατολή. Ρίχνουν το βλέμμα τους αντίπερα και τιμούν εγκάρδια τις αλησμόνητες πατρίδες, που, μέσα από τους στίχους του Αυγερινού, ίδιες «Ιθάκες» δείχνονται στα μάτια των ξεριζωμένων.
Η «Ακριτομάνα», ένα από τα καλύτερα ποιήματά του, παρουσιάζει ανάγλυφη την εικόνα της Θρακιώτισσας ακριτομάνας, που γονατιστή στο τζάκι «τρέφει με την πνοή της τη φωτιά» αδειάζοντας τα σωθικά της και συναισθηματικά δεμένη με το σφυγμό του Γένους συλλογάται.

Πως θα μερώσει το παιδί στην κούνια
Με ποιο στήθος θα του τραγουδήσει
Τραγούδια της Αντριανούς
Της Πόλης νανουρίσματα
Πως θα το λευτερώσει απ’ τους κιοτήδες
Πως θα το κάμει άντρα δυνατό
Άμα του ζώσουν το σπαθί
Ν’ ανοίξει την Αγιά –Σοφιά
Να λειτουργηθεί το Γένος

Ο Αυγερινός Μαυριώτης, ιδιαίτερα ευαίσθητος στα θέματα της Θράκης, δίνει νόημα βαθύ στο καθετί που τον θεραμαίνει, ανακαλύπτοντας σχέσεις και αξίες πρωτόγνωρες. Να προσπαθήσουμε να πλησιάσουμε κι άλλο την ποίησή του επαναλαμβάνοντας μαζί του μερικούς στίχους :

Ο κάμπος, μια παλάμη γης,
Πως χώρεσαν τόσο παιδικά όνειρα,
Που βρήκε ν’ ακουμπήσει τόση αγάπη
……………………………………..
Που απόστασε, Θεέ μου, τόσος μόχθος!..

Μεγαλωμένος «ψυχή τε και σώματι» στην παραποτάμια γη, αποφαίνεται επιγραμματικά: «Αυτός ο κάμπος μας γεννά / και μας πεθαίνει».  Κι αλλού, όντας φορτωμένος δυσβάσταχτες εμπειρίες πολεμικών περιόδων, με περισσή ειλικρίνεια αποφαίνεται: «Στον πόλεμο οι άνθρωποι χάνουν τ’ όνομά τους».
Και καθώς η μνήμη τον γυρίζει πίσω, αναθυμάται τη μάνα του και τιμώντας την, τιμάει όλες τις μάνες· τις μάνες των χωριών που δίνουν υπόσταση στη διάρκεια του τόπου. Αλλά ας ακούσουμε καλύτερα τους συγκινητικότατους αυτούς στίχους με τους οποίους κλείνει το ποίημα «Η Κυρά του Κάμπου»:
…Και συ Κυρά του Κάμπου
Λυγερή χωριάτα
Παναγιά
Μέσα απ’ τη γίσμπα σου
Τη σκοτεινή
Τους στέλνεις
Τα βουβά σου χαιρετίσματα
Με τα πετροχελίδονα.
Παράλληλα με την ποίηση, ο Μαυριώτης διακονεί και τον πεζό λόγο. Η συλλογή διηγημάτων «Τα φαινόμενα απατούν» είναι εξαίρετο δείγμα της πεζογραφικής του ικανότητας. Ένας ολόκληρος κόσμος, ο κόσμος του υπαίθρου, μέσ’ από τα 24 διηγήματα της συλλογής με ανάγλυφους τους χαρακτήρες των ηρώων του· ψυχογραφήματα σωστά, δομημένα με μαστοριά, έτσι που ο αναγνώστης να μην περιορίζεται σε μια ανάγνωση, προκειμένου να βιώσει στην εντέλεια το περιεχόμενό τους. Άλλωστε, ένα εμπνευσμένο κείμενο, προκειμένου να βιώσει στην εντέλεια το περιεχόμενό τους. Άλλωστε, ένα εμπνευσμένο κείμενο, εύχυμο καθώς είναι, και πολλά υπόσχεται και με το παραπάνω μας αμείβει, κατά το βαθμό, βέβαια, που το πλησιάζουμε.
Ο Μαυριώτης στον πεζό λόγο γράφει απλά και με τρόπο σύγχρονο. Η γραφή του είναι απαλλαγμένη από περιττά ψιμύθια και το ύφος του καθαρά προσωπικό. Η φράση του, ιδιαίτερα λακωνική, δικαιώνει στην πράξη τον κανόνα : «Η λακωνικότητα είναι αδερφή του ταλέντου». (Τσέχοφ). Θρακιώτης αυτός συνεχίζει επάξια μια μακρά παράδοση που άρχισε με τον πατέρα του διηγήματος Γ. Βιζυηνό, που όπως ο ίδιος ο Μαυριώτης γράφει, «άδοξα χάθηκε στα ορυχεία της παραφροσύνης»· παράδοση που συνεχίσθηκε με τον Αρ. Κουρτίδη και τον επίσης Θρακιώτη Παπαχριστοδούλου.
Καιρός όμως να προσεγγίσουμε την πρόσφατη συλλογή διηγημάτων «Τα φαινόμενα απατούν».
«Οι δίγαμοι» είναι μια ιστορία που άφησε πίσω ο επάρατος εμφύλιος, αυτός ο εθνικός παραλογισμός που κοντά στ’ άλλα δεινά δίχασε φαμελιές και χώρισε αντρόγυνα. Ίδια και η τύχη της Θρακιώτισσας Χρυσάνθης. Περίμενε κι όλο περίμενε τον άντρα της να επιστρέψει μετά τον Εμφύλιο Πόλεμο. Και ήταν από τις ομορφότερες της περιοχής. «Μόνο που η ομορφιά της ήταν καταχωνιασμένη στο μαύρο κεφαλομάντιλο που το φορούσε ολοχρονίς. Η ζωή την προσπέρασε και την άφησε πολύ πίσω. Τη ρούφυξε και την έπνιξε η πολύχρονη προσμονή». Μα η φύση δε λένε πως δεν αφήνει κενό; Λοιπόν, ο Ασημάκης από το χωριό της, που την ήθελε για γυναίκα του, είχε τους ενδοιασμούς του… Χώρια που ο παπάς για να συγκατανεύσει στην ένωσή τους έπρεπε πρώτα να βρει λύση, κι όλο «χτυπιόταν ανάμεσα στο ναι του Θεού και στο όχι του νόμου». Κάποτε λοιπόν επέστρεψε ο άντρας της Χρυσάνθης, μα με γυναίκα και παιδιά –από μηχανής θεός για την ίδια και βέβαια για τον παπά-Νικόλα, που τράβηξε ίσια στο Δεσπότη για τις άδειες –δυο τον αριθμό- και στο γλέντι που ακολούθησε «έσυρε πρώτος το χορό».
Όσο για το προσφυγάκι που προσγειώθηκε στον τόπο τους «σαν ένα πολυταξιδεμένος μετεωρίτης και βάλτωσε μέσα στη μοναξιά και το παράπονο», κρατούσε πάντα περασμένο στη μέση του το κλειδί μιας εξώπορτας και στον τοίχο είχε κρεμασμένο ένα μαντολίνο, που ήταν πάντοτε βουβό. Το ένα να ξεκλειδώσει το προγονικό σπίτι, το άλλο να παίξει στο πανηγύρι της χαράς με την επιστροφή των προσφύγων στις προγονικές εστίες, στις εστίες της Ανατολής, απ’ όπου «μοιρασιά ξεδιάντροπη /από χέρι αδούλευτο και νου/παιδί του φθόνου» μας ξερίζωσαν «της Αλβιόνας τέκνα ανάλγητα» «στα ένοχα τραπέζια /της μισητής Λωζάνης».
Η Θράκη, τόσο αυτή που χαιρόμαστε, όσο και αυτή –και κυρίως αυτή- που κρατούμε εντός μας αναπολώντας την, στο πρόσωπο του Μαυριώτη βρίσκει τον άριστο εκφραστή της. Ο Έβρος –διεθνιστής πια ποταμός- που κυλάει πότε ειρηνικός και πότε ζητώντας αμάχη εμπρός, για τον Μαυριώτη υπάρχει για να στήνει γέφυρες με την αντίπερα όχθη των αλησμόνητων πατρίδων.  Τόσο τα ποιήματά του όσο και τα πεζά του μας βοηθούν να γνωρίσουμε διαχρονικά τη Θράκη·· να την αγαπήσουμε πιο πολύ. Γιατί αγαπούμε έναν τόπο και δη ακριτικό άμα τον βιώνουμε διαχρονικά. Τα πνευματικά βιώματα δημιουργούν προσδέσεις αναντίρρητα ισχυρότερες.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου