Τι θα ήταν λοιπόν οι πρωταγωνιστές της ιστορίας χωρίς τους δευτεραγωνιστές της; Στο θέατρο υπάρχει ένας αγγλόφωνος όρος, "best second", που μεταφράζεται πρόχειρα "ο καλύτερος επόμενος του πρώτου". Εκεί, στους "best second", θα βρει κάποιος όλη τη δυναμική που χρειάζεται οπωσδήποτε ο "πρώτος" κι ας διεκδικούν μόνο μερικές παραγράφους στο σενέριο της ιστορίας.
Ο Ιμπραήμ από την Πάργα της Ηπείρου, που έζησε την οδύνη αλλά και τα οφέλη του πολυσυζητημένου devsirme (παιδομάζωμα) στα χρόνια της πλήρους ακμής της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, είναι ένας χαρακτηριστικός εκπρόσωπος του "best second".
Γιος Έλληνα ψαρά, χριστιανός, απήχθη από κουρσάρους Τούρκους ή από την ειδική εκείνη επιτροπή-ας την πούμε έτσι-που διεκδικούσε αγόρια από τους χριστιανικούς πληθυσμούς της αυτοκρατορίας. Πιθανόν να δόθηκε από τους γονείς σαν πρώτο αρσενικό παιδί μιας οικογένειας. Τα αγόρια αυτά προορίζονταν να γίνουν γενίτσαροι δηλαδή το επίλεκτο σουλτανικό σώμα ή να προωθηθούν, κατόπιν εκπαίδευσης αυστηρής, σε θέσεις διοικητικές.
Ο Ιμπραήμ που έφτασε να γίνει βεζίρης και αρχισερασκέρης του Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπούς ή Kanuni, όπως τον αποκαλούν οι Τούρκοι, έπαιξε σημαντικό ρόλο στα περισσότερα από τα σαράντα έξι χρόνια που ο Σουλεϊμάν, γιος του Χαβούζ Σελίμ Σουλτάν και της Χαφσά Χατούν, διαφέντευε την Αυτοκρατορία.
Ο Σουλεϊμάν γεννήθηκε το 1495 ενώ ο Ιμπραήμ το 1494. Συνομίληκοι δηλαδή και στενοί φίλοι από την εποχή που έφηβοι και οι δυο συναντήθηκαν στη Μανίσα, τη Μαγνησία της Μικράς Ασίας, βόρεια της Σμύρνης. Σχέση ζωής, με υπαινιγμούς εκ μέρους των αναφορών των Ενετών βάιλων ακόμη και για ερωτικό δεσμό μεταξύ των δυο ανδρών. Όπως κι αν είχε, ο Ιμπραήμ από την Πάργα έγινε η Σκιά της "Σκιάς του Θεού επί της γης". όπως θεωρούσαν τον Πατισάχ.
¨Ηρθε αναπόφευκτα σε σύγκρουση με την Ουκρανή Ρωξελάνα και μετέπειτα "Χουρέμ", τη μοναδική παλλακίδα του χαρεμιού, που κατόρθωσε να επιβληθεί στα αυστηρά έθιμα της δυναστείας του Οσμάν και να "παντρευτεί" τον Σουλτάνο, εκτοπίζοντας όσους στέκονταν εμπόδιο στις φιλοδοξίες της.
Και ο Ιμπραήμ όμως είχε ανάλογες φιλοδοξίες κι ως "σκληρό καρύδι" πάλεψε σθεναρά για να εδραιώσει τη θέση του.Ξεκίνησε το 1520 σαν Χασ-οντάμπασι-'εμπιστος στα ιδιαίτερα του μονάρχη-για να φτάσει μέσα σε δυο χρόνια στο αξίωμα του βεζίρη και να ακολουθήσουν κι άλλες κι άλλες αρμοδιότητες. Τελικά θα πέσει θύμα της έπαρσης και της αλαζονείας του, παρά την ικανότητά του στη διοίκηση και τη διπλωματία και παρά την ιδιαίτερη σχέση με τον Σουλεϊμάν.
Στα χρόνια της θριαμβευτικής καριέρας του Ιμπραήμ κι ένας άλλος χριστιανός Έλληνας (ή Αρμένιος) ο Κοτζά Μιμάρ Σινάν, αρχιτέκτων κάποιων από τα πιο περίλαμπρα κτίσματα της εποχής, κυριαρχούσε στα πράγματα.Ο Σινάν θα συνεχίσει να δημιουργεί και μετά το θάνατο του Σουλεϊμάν το 1566, όταν δηλαδή ανεβαίνει στο θρόνο ο Σελίμ Β', γιος της Χουρέμ που ξεκινά και η παρακμή της αυτοκρατορίας.
Η αξία τώρα της μελέτης της Αμερικανίδας ιστορικού Hester Donaldson Jenkins έγκειται στο βάθος της έρευνας για τον Ιμπραήμ και τον πρίγυρό του αλλά και στη γλαφυρή εξιστόρηση των γεγονότων που συνιστούν το μωσαϊκό της εποχής δράσης του. Ακόμη πιο σημαντική είναι η αξία του κειμένου αυτού, αν σκεφτεί κανείς πως η συγγραφεύς-ιστορικός το έγραψε το 1911, όταν πια επικραρούσαν οι Νεότουρκοι και η κατάσταση στην Οθωμανική Αυτοκρατορί ( από καιρό τη θεωρούσαν "Μεγάλο Ασθενή") ήταν κάθε άλλο παρά γόνιμη για έρευνες και αντικειμενική καταγραφή. Στο θρόνο βρισκόταν ένα ανδρείκελο, ο Σουλτάνος Ρεσάτ, χαρακτηριστικό προϊόν της φθίνουσας δυναστείας του Οσμάν.
Μια δεκαετία αργότερα, επί Κεμάλ δηλαδή, μια τέτοια ιστορική έρευνα θα ήταν παντελώς αδύνατη, αφού ο "Ατατούρκ" θα έκανε τα πάντα για να απομονώσει τον τουρκικό λαό από την ίδια του την ιστορία.
Το καθεστώς αυτό της ιστορικής απομόνωσης άρχισε να ξεπερνιέται πολύ αργότερα, επί προεδρίας Οζάλ.
Είχα τη χαρά να είμαι από τους πρώτους που διάβασαν το εν λόγω πόνημα στη θαυμαστή στιβαρή μετάφραση της Θεοφώρας Πασαχίδου και να επικοινωνήσω με την αμφιλεγόμενη προσωπικότητα του Ιμπραήμ με φόντο τη βαριά ατμόσφαιρα του Τοπ-Καπού, τη γεμάτη κινδύνους ψιθύρους και ευχές μεγαλεπήβολων θυμών.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου