Η αναβίωση του παραδοσιακού θερισμού και αλωνισμού

από το Σύλλογο Γυναικών Νέας Βύσσας

Η αναβίωση του παραδοσιακού θερισμού και αλωνισμού ήταν μια καλή στιγμή για να φωτογραφίσουμε όλες τις φάσεις ενός παραδοσιακού τρόπου που για χιλιάδες χρόνια μέχρι και πριν λίγες δεκαετίες κυριαρχούσε στην ελληνική ύπαιθρο και καθόριζε καταλυτικά τον κύκλο των παραγωγικών και πολιτιστικών δραστηριοτήτων της αγροτικής κοινωνίας.

Όλα τα μέλη της αγροτικής οικογένειας συμμετείχαν στον καταμερισμό εργασίας και όλα τα διαθέσιμα χέρια έπρεπε να αξιοποιηθούν με τον καλύτερο και σωστό τρόπο. Τα υγιή και δυνατά μέλη θα έμπαιναν στη μάχη της συγκομιδής και μαζί με το λιοπύρι στον πυρωμένο χρυσοκίτρινο κάμπο θα έπαιρναν φωτιά τα χέρια τους για να προχωρήσει ο θερισμός. Ένα με δυο στρέμματα ήταν το αποτέλεσμα μιας εξοντωτικής ημέρας εργασίας για τον πιο επιδέξιο θεριστή-θερίστρια. Με την τεχνική εξοικειώνονταν όλα τα μέλη της αγροτικής οικογένειας και οι μεγαλύτεροι φρόντιζαν να μυούν τους μικρότερους που μόλις μεγάλωναν θα έδιναν μια μεγάλη βοήθεια και ανάσα στην οικογένειά τους.

Η παραδοσιακή αγροτική οικογένεια είχε ανάγκη από πολλά χέρια και τα πολλά παιδιά έρχονταν να δώσουν τη λύση στην έλλειψή τους. Όταν όμως τα χέρια παρά τα πολλά παιδιά δεν έφταναν, τότε τη λύση ερχόταν να δώσει η κοινότητα με τους αναπτυγμένους μηχανισμούς αλληλοβοήθειας και εσωτερικής συνοχής.

Μικροί και μεγάλοι έδιναν το παρών τους στον αγώνα για τη συγκομιδή και τον επιούσιο της οικογένειας. Ήταν οι δυνάμεις υποστήριξης και ανακούφισης των μαχητών. Αυτοί θα τους έφερναν το λαγύνι για να δροσιστούν και να συνεχίσουν με την ίδια ορμή το θερισμό.

Το μεσημέρι θα ξαπόστεναν. Ήταν η ώρα του «ιερού άρτου και της συλλογικής βρώσης» μέσα στην ίδια μυσταγωγική ατμόσφαιρα στον απόηχο μιας πανάρχαιης αλλά ζώσας τελετουργίας που περνούσε από τη μια γενιά στην άλλη και κρατούσε ενωμένους τους κρίκους μιας παράδοσης που επιβίωσε σε ποικίλες λατρευτικές εκδηλώσεις και συμπεριφορές στο σύγχρονο τρόπο ζωής και πολιτιστικό μας βίο. Τότε ήταν που οι γεύσεις των προϊόντων της γης από το στόμα πήγαιναν στην καρδιά όπου μας μιλάνε ακόμη και μας υπενθυμίζουν την ανάγκη για επιστροφή στην ελληνική παραδοσιακή κουζίνα και διατροφή. Ήταν ένα ευλογημένου συμπόσιο, μια ωδή στη φύση, μια επίκληση στην καρποφορία της γης για την ευημερία της κοινότητας.

«Το σύστημα αγροτικής μαγείας» -γράφει στο βιβλίο «Λαϊκή πίστη και λατρεία στη Θράκη» ο Κώστας Θρακιώτης– «είναι θεμελιωμένο στην αρχή της αναγέννησης και της ανάστασης και περιορίζεται στον μοναδικό ετήσιο κύκλο, από το χρόνο της σποράς έως το χρόνο του θερισμού».

Πριν έρθουν τα αγροτικά μηχανήματα και η εκμηχάνιση της γεωργίας διαφοροποιήσει άρδην τους παραγωγικούς ρυθμούς και τις συνθήκες της αγροτικής κοινωνίας, ο θερισμός και ο αλωνισμός κρατούσαν από τα τέλη του Ιουνίου έως τα τέλη του Αυγούστου, σχεδόν δυο μήνες. Από τη σοδειά κρινόταν το μπερεκέτι της οικογένειας και της κοινότητας.

Η σειρά φωτογραφιών παρουσιάζει την αναβίωση του παραδοσιακού θερισμού και αλωνισμού που διοργάνωσε ο Πολιτιστικός Σύλλογος Γυναικών Νέας Βύσσας που κινητοποίησε έναν ενθουσιώδη όμιλο θεριστών-θεριστριών που φρόντισαν με τη συμμετοχή τους να ξαναζωντανέψουν όμορφες πλευρές και πτυχές μιας δύσκολης αλλά ωστόσο δημιουργικής ζωής που κυριαρχούσε για αιώνες στις μικρές αγροτικές κοινωνίες που στον πυρήνα τους διέσωζαν μεγάλα σύμπαντα παραδόσεων, ιδεών, δοξασιών και συναισθημάτων.

Αγγίζοντας τον καρπό μιας σκληρής δουλειάς

Πριν ανεβεί ο ήλιος στο χωράφι

 

* * *

Ο καταμερισμός της εργασίας σε όλες τις γενιές

Πριν πυρώσει ο ήλιος έπαιρναν φωτιά στα χέρια των θεριστών

 

 
 

 

 

Η θημωνιά και το φόρτωμα

*  *  *

Τα ανθεκτικά τσαρούχια

 * * *

 Το αλώνισμα

 

* * *

Χειρόμυλοι

 

* * *

Το ζύμωμα

 

 

 
  

* * *

Το φούρνισμα

 

 

 

* * *

Ο νόστιμος άρτος